Schepen zijn in veel gevallen een middel om personen of goederen over zee naar een andere plek te kunnen transporteren, maar bij het fenomeen cruisvaart gaat dit varen niet zozeer over transport, maar over ontspanning en entertainment. Cruiseschepen worden vaak beheerd door cruisemaatschappijen. Zij gebruiken hun cruiseschepen wel voor personentransport over water, maar hun verdienmodel is niet gebaseerd op het transport zelf, maar op het amuseren van het publiek.

Het is om deze reden dat cruiseschepen onder twee verschillende bedrijfssectoren valt. In eerste instantie die van het personentransport en in de tweede instantie die van het amusement. Cruisemaatschappijen beschikken bijvoorbeeld over kapiteins en bootpersoneel, maar ook over hotelmanagers en recreatiepersoneel.

Voor een lange tijd waren schepen bedoelt voor enkel het transport van mensen en goederen over water. Met de vondst van Amerika werd het voor mensen steeds interessanter om naar verre bestemmingen te vertrekken. De meest geschikte manier om dat te doen was op dit moment nog over water. De grote zeeën die tussen de continenten liggen zorgden er voor dat transport over land niet mogelijk was en vliegtuigen bestonden voor de twintigste eeuw nog niet.

Na de tweede wereldoorlog werd luchttransport ontzettend verbeterd. Grote afstanden konden nu in relatief weinig tijd worden afgelegd. Dit zorgde er voor dat zeetransport steeds minder populair werd door de concurrentie met het vliegtuig, die door bootrederijen niet te evenaren was. Vanaf dit moment gingen deze rederijen zich richten op het zoeken naar manieren om toch publiek te blijven trekken, wat uiteindelijk werd bereikt door het bieden van comfort, ontspanning en culturele ontwikkeling.

Cruiseschepen bestonden al vanaf 1833, maar het was pas sinds de twintigste eeuw dat deze ook daadwerkelijk populair werden.

Een cruise richt zich vaak op culturele ontwikkeling. Culturele excursies waarbij het publiek aan land treed, worden dan ook vaak door cruisemaatschappijen aangeboden. Dit is echter niet alles wat een dergelijk schip te bieden heeft, want aan boord is er ook vanalles te doen.

Op een cruiseschip is vrijwel altijd een entertainment team aan boord, door wie van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat activiteiten worden georganiseerd. Het soort activiteiten is afhankelijk van de doelgroep van de cruise, maar over het algemeen kan er gedacht worden aan activiteiten als sporttoernooitjes, lezingen, kookworkshops, danslessen, dansavonden, filmtheater, toneel en nog veel meer.